Zastanawiasz się, które z rodzajów kół pomogą ci uzyskać lepsze czasy na rowerze? Lepiej zdecydować się na dysk czy na stożki?
Na to pytanie pomaga nam odpowiedzieć Tomasz Szala – triathlonista, który przeprowadza m.in. badania w tunelu aerodynamicznym oraz współtworzy specjalny kurs Jak przyspieszyć na rowerze?.
Kamila Stępniak: Jaki jest najlepszy sposób na to, by badać korzyści płynące z jazdy na dysku lub stożkach? Lepiej sprawdza się w tym celu tunel aerodynamiczny, czy np. tor kolarski?
Tomasz Szala: Zdecydowanie tunel aerodynamiczny jest bardziej odpowiednim miejsce do robienia powtarzalnych badań. Aby przebadać koła, szczególnie ważne jest, by mieć możliwość ustawiania kąta odchylenia strug powietrza.
Na torze kolarskim nie mamy możliwości zbadania wpływu bocznego wiatru, a to właśnie wtedy do gry wchodzą różnice między poszczególnymi modelami kół pełnych lub o tej samej wysokości stożka oraz innych przekrojach wzdłużnych.
W przypadku kół bardzo ważna jest ich waga (bo to masa rotująca) oraz sztywność, co pozwala na sprawniejsze przeniesienie mocy. To możemy zweryfikować już na torze kolarskim. Natomiast pod względem aerodynamiki sprawdzić tam można tylko zachowanie kół bez wpływu wiatru bocznego.
KS: Od jakiej ewentualnej prędkości odczuwalne są korzyści przy jeździe na dysku oraz na stożkach? Jakie są to korzyści?
TS: Wysokie koła i dyski to w 98% przypadków konstrukcje dużo lepszej jakości niż aluminiowe „kartofle”. Zyski odczujemy już od prędkości powyżej 0 km/h — takie koło lepiej przyspiesza, ponieważ jest ono sztywniejsze i lżejsze. Nowe konstrukcje mają szerszą obręcz, przez co opona lepiej się układa i pozwala to redukować tarcie toczne.
Karbonowe koła pomagają ponadto tłumić nierówności. Jazda na rowerze nie jest jazdą jednostajną, ponieważ energię dostarczamy w impulsach — raz z prawej, raz z lewej nogi. Nawet więc jadąc z prędkością na pozór jednostajną, ciągle wykonujemy mikro przyspieszenia. Dlatego tak ważne jest, by nasze koło było lekkie. Wyjątkiem może tu być jazda na ostrym kole po płaskim odcinku, gdy koło może przejmować funkcję koła zamachowego.
KS: Czy jest różnica w aerodynamice pomiędzy stożkami a dyskiem?
TS: Zarówno stożek, jak i dysk zmniejszają ilość turbulencji, które przy opływie kół jako ciała opływowego są mocno niepożądane. Mają też one pozytywny wpływ na przepływ dookoła zestawu rower-kolarz. Uzyskiwany jest tak zwany efekt „splitter plate”.
KS: Czy jazda na dysku wpływa na komfort jazdy?
TS: Daje ona przede wszystkim duży komfort psychiczny. Ponadto nie tracimy zbędnej energii na wprawianie powietrza w niepotrzebne zawirowania. Komfort jazdy zależy głównie od naszej pozycji i jakości nawierzchni.
KS: Jaki profil trasy jest lepszy na dysk, a jaki na stożki?
TS: Generalnie to zależy od wagi dysku i wagi stożków, które mamy do dyspozycji. Osobiście dysku używałbym nawet na trasie pod górę, ze średnim nachyleniem do 3-4%. Triathlony praktycznie zawsze zaczynamy i kończymy na tej samej wysokości, więc dysk będzie najlepszą opcją w 99% przypadków. Drobne straty związane ze wwiezieniem dodatkowej masy pod górę odzyskamy w postaci zysków aerodynamicznych na szybkich zjazdach.
KS: Jaki zestaw kół (stożki czy dysk) poleciłbyś np. startującym w Gdyni?
TS: Z racji, iż zjazdy na gdyńskiej trasie są łatwe technicznie, to polecałbym zdecydowanie dysk.
KS: Jaka wysokość stożków jest optymalna na zawody triathlonowe?
TS: Efekt polepszonego opływu powietrza obserwujemy już od 35 mm. Czym wyższy stożek, tym zysk aero jest większy. Jeśli mamy na trasie dużo zakrętów i nawrotek, tak jak w ITU, to lepsze będą stożki do wysokości 60 mm. Natomiast jeśli mamy dużo prostych, jak na zawodach bez draftingu, to czym wyższy stożek, tym więcej czasu zyskamy.
KS: Uważasz, że zakaz korzystania z dysku podczas silniejszych wiatrów jest uzasadnionym posunięciem ze strony organizatora? Czy może powinno się ograniczać wysokość stożka w przednim kole?
TS: W miejscach, gdzie wiatr jest porywisty rzeczywiście, potrafi on wyrywać kierownicę z rąk. To, jak duże są różnice ciśnienia na obręczy, zależy nie tylko od jej wysokości, lecz także od jej przekroju. Są koła bardziej i mniej odporne na podmuchy boczne. Niewątpliwie jest to temat do przebadania w naszym kursie Jak przyspieszyć na rowerze?.
Raz startowałem w zawodach, gdzie dyski były zakazane (IM 70.3 Cozumel 2019) i uważam, że niewiele wniosło to do rywalizacji. Warunki dla każdego były wciąż takie same. Pod względem bezpieczeństwa na tamtych zawodach też nie uważam, by to coś zmieniło. Wiatr nie był porywisty. Jestem zawodnikiem o większych gabarytach i dysk nie stanowi tak dużego procentu mojej powierzchni. Nigdy mi się nie zdarzyło, abym miał problemy z wiatrem z powodu dysku.
KS: Czy jest jakakolwiek zależność pomiędzy osiągami kobiet i mężczyzn w jeździe na kole/dysku? Czy waga jest istotną zmienną w tej kwestii?
TS: Powietrze nie rozróżnia płci. Za to waga i ogólna sprawność (szybkość reakcji, umiejętność szybkiego przeniesienia środka ciężkości, panowanie nad rowerem) jest istotną kwestią. Powodem jest to, że mniejsi zawodnicy przy tych samych prędkościach jeżdżą na mniejszych watach. Dołożenie na podjeździe tej samej masy osobie, która jedzie 200 W i 300 W, bardziej spowolni osobę jadącą mniejsze waty (liczą się W/kg).
KS: Czy jest sens, by zakładać dysk na rower szosowy?
TS: Dysk wywołuje efekt „splitter plate”, więc zdecydowanie przyspieszy on zawodnika na rowerze szosowym. Z racji, iż rama i pozycja nie są tak aerodynamiczne jak w rowerach TT/tri, procentowo ten efekt może okazać się większy niż na „czasówce”.
*Tekst powstał przy współpracy ze Szkołą Triathlonu. Przedsprzedaż kursu Jak przyspieszyć na rowerze? tworzonego przez Tomasza Szalę, Macieja Bodnara i Wojciecha Kutyłę trwa do dzisiaj, do godziny 22:00.
ZOBACZ TEŻ: Organizator Greatman Triathlon: „Nie organizujemy tych zawodów dla siebie, tylko dla naszych zawodników”
