Nawigacja na open water to duże wyzwanie dla zawodników bez doświadczenia. Osoby trenujące pływanie wyłącznie na basenie na otwartych wodach czasem nie radzą sobie nawet z poruszaniem się w linii prostej. W warunkach stresu startowego i ograniczonej widoczności problem tylko narasta. Można go zmniejszyć, stosując metodę nawigowania adekwatną do panujących warunków. Pokazujemy, jak to zrobić.
- Czynnikami utrudniającymi nawigację na open water jest słaba widoczność wynikająca z niekorzystnych warunków atmosferycznych oraz przysłonięcie boi nawigacyjnej przez innych pływaków.
- W zależności od stopnia widoczności pływacy mają do dyspozycji trzy metody umożliwiające skuteczną nawigację: częściowe wynurzenie oczu, wynurzenie głowy oraz płynięcie tzw. kraulem ratowniczym.
- Nawigować trzeba często, żeby nie nadkładać drogi i żeby dbać o bezpieczeństwo swoje oraz innych uczestników wyścigu. Warto rozważyć oddychanie „na trzy”, aby zwiększyć świadomość przestrzenną i efektywność nawigowania.
ZOBACZ TEŻ: Open water – o czym pamiętać i jakich błędów unikać?
Dlaczego nawigowanie na wodach otwartych jest problematyczne?
W czasie treningu na pływalni zawodnik ma do dyspozycji własny tor, po którym porusza się w linii prostej od ściany do ściany. Ponadto na basenie poza temperaturą wody nie oddziałują na niego w dużym natężeniu żadne inne czynniki atmosferyczne. Sama tafla wody jest niewzburzona, a pływak czuje się bezpiecznie i komfortowo.
W triathlonie etap pływacki może rozpocząć się trojako: od wbiegnięcia do wody z brzegu akwenu, bezpośrednio z wody albo od skoku np. z pomostu. Uczestnikom zawodów towarzyszą wtedy inni pływacy, którym przyświeca ten sam cel – wszyscy chcą jak najszybciej pokonać określony dystans. Kierunek płynięcia jest ten sam, tak więc siłą rzeczy pojawia się konflikt interesów. W rezultacie pojawia się ścisk, czasem nawet zdarzają się drobne kolizje (patrz: „pralka”). Dla wielu początkujących jest to najmniej przyjemne doświadczenie podczas całego triathlonu.
Na wodach otwartych pływacy zmagają się nie tylko z innymi pływakami. Ogromną rolę w czasie zawodów odgrywają też warunki atmosferyczne. Pomijając kwestie związane z temperaturą wody oraz z różnymi zjawiskami meteorologicznymi o różnej intensywności, w sztuce nawigowania pływakom najbardziej przeszkadzają ograniczenia widoczności, np. na skutek działania promieni słonecznych, mgły, czy z racji występowania pospolitej „szarówki”.
Z perspektywy linii brzegowej boja nawigacyjna jest przez cały czas doskonale widoczna, ale gdy już się jest w wodzie, szczególnie w grupie, często traci się ją z oczu. Stracić boję z oczu można nie tylko w wyniku działania niekorzystnych zjawisk pogodowych, lecz również z tak prozaicznej przyczyny jaką jest przesłonięcie boi przez innych pływaków.
A warto jest płynąć kursem prostym „na boję”. Priorytetem każdego uczestnika zawodów jest pokonanie jak najkrótszego dystansu, lecz niestety nie zawsze się to udaje. Poważne błędy w nawigacji mogą sprawić, że niepotrzebnie nadkłada się drogi, przez co traci się więcej czasu i sił.
3 metody nawigowania w pływaniu open water
Podstawą skutecznego pływania triathlonisty na wodach otwartych jest zrozumienie, że jest to inne pływanie niż na basenie, bardziej specyficzne. Po pierwsze pływa się w piance, po drugie konieczna jest nawigacja. Kiedy nawigacja jest skuteczna? Wtedy, kiedy zawodnik stawia jak najmniejszy opór czołowy (czyli podnosi oczy ponad taflę wody tylko tyle, ile potrzebuje), nie traci na jakości ruchu i przede wszystkim płynie najkrótszą drogą. Praktyka jest tutaj niezbędna, żeby połączyć ze sobą te trzy rzeczy.
Metoda 1. „Oczy krokodyla”
Widoczność: Umiarkowana
Opór: Niewielki
Wszyscy mniej lub bardziej kojarzą, jak wygląda płynący krokodyl. Natura pozwala mu pozostawać w niemal całkowitym zanurzeniu, a jednocześnie sprawnie nawigować dzięki parze oczu nieznacznie tylko wystającym ponad taflę wody. Gdy warunki na to pozwalają, triathloniści na open water chcą robić podobnie, tj. co kilka ruchów chcą minimalne wystawiać głowę nad powierzchnię, jednak tylko do tego stopnia, żeby dać szansę wykazać się zmysłowi wzroku. Ani centymetra więcej.
Przy stosowaniu tej metody ważne jest odpowiednie skoordynowanie ruchów do kraula z czynnościami nawigacyjnymi, co oczywiście wymaga treningu. Jeśli oddycha się na prawą stronę, to wraz z ruchem prawą ręką wynurza się oczy i nawiguje, a w drugim ruchu, tym razem lewą ręką, bierze się oddech. Umiejętności pływackie tego typu powinno się szlifować zarówno na basenie, jak i na wodach otwartych.
Metoda 2. „Głowa do góry”
Widoczność: Dobra
Opór: Duży
Jeśli wynurzenie samych oczu na niewiele się zdaje, tj. że mimo starań zlokalizowanie boi nadal przychodzi z trudem, trzeba spróbować drugiej metody nawigacji. Korzysta się z niej w sytuacji, gdy boja jest daleko albo gdy zawodnik straci ją z oczu, np. z powodu przesłonięcia.
W tym przypadku pływak wynurza całą głowę ponad taflę wody i w jednym momencie nawiguje, i bierze oddech. Trzeba mieć jednak świadomość, że działając w ten sposób, ciało stawia większy opór w wodzie, co znacząco zmniejsza tempo pływania. Jednak czasami po prostu nie da się inaczej.
Metoda 3. Kraul ratowniczy
Widoczność: Bardzo dobra
Opór: Bardzo duży
Jeśli wynurzanie całej głowy ponad powierzchnię wody nadal nie wystarcza do prowadzenia skutecznej nawigacji, to można zastosować kraul ratowniczy. Jest to jednak metoda, która bardzo męczy, choć trzeba przyznać, że jej stosowanie zapewnia najlepszą widoczność.
Kraul ratowniczy polega na trzymaniu całej głowy ponad powierzchnią wody. To oczywiście odbija się na szybkości płynięcia, ale czasami warunki uniemożliwiają skuteczną nawigację wymienionymi wyżej sposobami. Nie jest to także ekonomiczny sposób, bo traci się dużo sił.
Jak często nawigować?
Maciej Bodnar, trener i triathlonista, odpowiada wprost: „Częściej niż myślisz”.
Dzięki nawigowaniu pływacy realizują dwa cele:
- zwiększają bezpieczeństwo swoje i innych uczestników wyścigu (dzięki zwiększonej orientacji przestrzennej w dynamicznie zmieniającym się środowisku);
- kontrolują tor płynięcia możliwie najkrótszą trasą.
Są to cele priorytetowe, zatem nikogo nie powinno dziwić, że zawodnicy klasy Pro nawigują co 2 lub 3 cykle (patrz: „cykl” w naszym słowniczku). Amatorzy pływania robią to rzadziej, ale rekomendacje nawet dla tej grupy zawodniczej specjalnie nie różnią się od powyższych. Po prostu dla własnego dobra i bezpieczeństwa powinno się to robić co kilka cykli.
Oddychanie „na trzy” sposobem na poprawienie bezpieczeństwa i przeglądu sytuacji podczas pływania
W niniejszym artykule przyjęto założenie, że pływając np. w jeziorze, bierze się oddech na jedną stronę. Tak wcale być nie musi. Istnieją powody ku temu, żeby w trakcie wyścigu oddychać w inny sposób.
Oddychanie na dwie strony zwiększa świadomość przestrzenną zawodnika. Płynąc w ten sposób, kontroluje się otoczenie po obu stronach. Zawodnik ma więcej informacji nie tylko na temat tego, jak rozwija się sytuacja w wyścigu, lecz także może dostrzec np. dogodne momenty do zmiany toru poruszania się. Oddychając tylko na jedną stronę, można nie wiedzieć o tym, że po drugiej stronie jest więcej miejsca, aby swobodnie płynąć lub że szykuje się jakaś potencjalnie niebezpieczna sytuacja. Warto zatem rozważyć oddychanie tą techniką w trakcie startu w grupie na otwartym akwenie lub chociaż od czasu do czasu wziąć oddech również z tej drugiej strony.
Podsumowanie
Nie ma jednej idealnej metody nawigacji, która zapewnia bezwzględną skuteczność i sprawdza się w każdych warunkach. Wszystko zależy od akwenu, pogody, a także umiejętności pływackich. W nawigacji jednak najważniejszą rzeczą jest, aby… nawigować, czyli płynąć zgodnie z założonym kierunkiem. Umiejętność nawigacji można jednak trenować, a im częstsze są starty w zawodach, tym z czasem staje się ona łatwiejsza.
