Czy w życiu człowieka istnieje najlepszy moment na rozpoczęcie aktywności fizycznej? Jakie badania należy zrobić przed startami na dłuższych dystansach? Jak bezpiecznie rozpocząć sezon? Dr n. med. Ewa Uścińska z Centrum Medycznego Damiana radzi, jak sportowcy, a także osoby chcące zacząć aktywność, mogą zadbać o swoje serce.
ZOBACZ TEŻ: Co powinien badać sportowiec?
Rozpoczyna się wiosna. Wiele osób decyduje się pracować nad formą na lato. Zaczyna się też sezon startowy, a już niedługo na dobre zaczną się zawody triathlonowe. Niektórzy właśnie teraz postanawiają wstać z kanapy i za cel stawiają sobie biegi długodystansowe lub zawody na dystansie Ironman.
Czy istnieje najlepszy moment na rozpoczęcie aktywności fizycznej?
Wiele z tych osób kieruje się zasadą, że „sport to zdrowie”. Tak niewątpliwie jest, ale trzeba przy tym wszystkim pamiętać o sercu, jednym z najważniejszych organów człowieka. Jak więc bezpiecznie wrócić do aktywnego trybu życia lub rozpocząć sezon?
Dr. n. med. Ewa Uścińska mówi, że o ile aktywny tryb życia jest czymś zalecanym, to jednak duży wysiłek fizyczny bez odpowiedniego przygotowania może stanowić niebezpieczeństwo dla zdrowia lub nawet życia. Poziom wysiłku fizycznego musi być dostosowany do możliwości danej osoby – powinien być regularny i ma stopniowo narastać.
Ważne są też badania profilaktyczne. Chodzi o badania krwi, EKG, echo serca, a niekiedy (przy podejrzeniach zaburzenia rytmu serca) również Holter EKG. Z pomocą przychodzi Kompleksowa Analiza Zdrowia dla Aktywnych, którą możesz wykonać w Centrum Medycznym Damiana.
Załóżmy, że chcesz właśnie teraz rozpocząć aktywne życie i ruszyć się z fotela, aby zadbać o zdrowie. Czy istnieje jakiś limit wieku, w którym możesz to zrobić? Specjalistka wyjaśnia, że o ile najlepsze wyniki sportowe osiąga się do około 50. roku życia, to nie ma żadnych limitów dotyczących tego, kiedy faktycznie można zacząć.
– Nie ma górnej granicy wiekowej, która mówi, że sport staje się szkodliwy. Pod warunkiem że jesteśmy przebadani, przygotowani i ta intensywność wysiłku jest dostosowana do naszej możliwości – czujemy tę granicę i nie ignorujemy dolegliwości. Wówczas w każdym wieku sport jest zdrowy.
Wady wrodzone przyczyną zgonów
Zdarzają się jednak sytuacje, w których słyszymy o nagłej śmierci sportowców. Jak to się dzieje, że całkowicie wydawałoby się zdrowa osoba, umiera? Doktor Uścińska wyjaśnia, że takie sytuacje są niezwykle rzadkie, ale odbijają się echem w mediach, co daje nieco zakłamany obraz rzeczywistości.
Tymczasem badania wykazały, że najczęstszą przyczyną zgonów sportowców do 35. roku życia jest niewykryta wada wrodzona serca. Chodzi o kardiomiopatię przerostową. To wada, która powoduje grubienie i przerost mięśnia sercowego, prowadząc do zaburzeń jego pracy. W przypadku sportowców powyżej 35. roku życia przyczyną zgonów są nabyte choroby – najczęściej jest to choroba wieńcowa. U takich osób tworzy się blaszka miażdżycowa. Może nie być duża i nie zwężać istotnie naczyń wieńcowych, ale problem pojawia się, gdy pęknie podczas ekstremalnego wysiłku.
Jakie badania warto wykonać?
Sposobem na wykrycie większości problemów zdrowotnych są podstawowe badania, dzięki którym wykryć można choroby serca. Takie oferuje Kompleksowa Analiza Zdrowia dla Aktywnych.
– W większości przypadków wykonując podstawowe badania, jesteśmy w stanie wykryć choroby serca, które narażają nas na utratę zdrowia lub nawet życia w czasie wysiłku fizycznego.
Chodzi tutaj dokładnie o podstawowe badania krwi, czyli morfologia, a także kreatynina (parametr określający funkcję nerek), a także AspAT i ALAT (określające funkcje wątroby). Kolejnym badaniem będzie hormon tarczycy i z punktu widzenia kardiologicznego gospodarka węglowodanowa i lipidowa (glikemia na czczo i profil lipidowy), bo są to czynniki rozwoju choroby wieńcowej i innych chorób układu sercowo-naczyniowego.
– U osób młodych, które pomimo zdrowego stylu życia, mają obciążenia genetyczne właśnie chorobą wieńcową, często niewykryta została u ich członków rodziny hiperlipidemia i hiperglikemia – wyjaśnia dr Uścińska.
Po wykonaniu podstawowych badań laboratoryjnych powinno się wykonać EKG. To badanie, które zwykle u ponad 90% daje dobre wyniki. Kardiolożka wyjaśnia, że dzięki niemu wykryć można bezobjawowe patologie w sercu (np. wrodzone). Ewentualne nawet drobne nieprawidłowości powinny skłonić do dalszych badań np. echa serca. To badanie, które mówi, jak zbudowane jest serce, powinno być wykonane właściwie u każdego sportowca.
Kolejnym badaniem sportowców i osób aktywnych będzie Holter serca. Wykonuje się go u osób, u których podejrzewa się zaburzenia rytmu serca – uczucie niemiarowej pracy serca, szybkie lub zbyt wolne bicie serca, pobudzenia i inne.
Badaniem, które również wnosi informacje, jest test wysiłkowy. Podczas tego badania osoba chodzi i biega na bieżni. W tym czasie kontrolowane są tętno, ciśnienie krwi, dolegliwości i zapis EKG. – Jest to również badanie, po zrobieniu którego zwiększamy bezpieczeństwo wysiłku fizycznego. Wiemy, jak nasz organizm pracuje w czasie tego wysiłku.
Kiedy i jak często warto się badać?
Kiedy warto robić badania? Czy trzeba robić je co roku lub przed zawodami, a może po cyklu dużego wysiłku?
– To nie ma większego znaczenia, ale ja rekomendowałabym zrobienie ich przed większym wysiłkiem fizycznym. Mówimy tutaj o panelu badań laboratoryjnych. Ja wymieniłam minimum, które trzeba wykonać. W zależności od wieku lista może się powiększać. U zdrowych osób rekomendowałabym badania krwi i EKG raz do roku. Echo serca dobrze jest wykonać każdorazowo przed większą aktywnością fizyczną np. maratonem lub triathlonem. W tym okresie warto wykonać to badanie.
Osoba, która uprawia sport i jest aktywna, może u siebie zauważyć objawy sugerujące, że potrzebna jest wizyta u lekarza.
– Sportowcy przychodzą się zwykle przebadać, jeżeli nagle spada wydolność fizyczna. Czyli osoba aktywna fizyczna zauważa, że szybciej się męczy. Przyczyny tego mogą być różne. Nie muszą wynikać konkretnie z serca, tylko np. ze spadku morfologii krwi, z anemii lub nawet lekko obniżonej morfologii – wyjaśnia kardiolożka.
Kolejnym niepokojącym objawem może być wzrost tętna podczas wysiłku fizycznego. Osoba aktywna zauważa, że przy określonym wysiłku tętno wzrasta np. ze 150 do 170-180. To powinno skłonić do badania. Innym objawem jest ból w klatce piersiowej, właśnie w czasie wysiłku, ale również podczas spoczynku. Niepokojącym objawem może być np. kołatanie serca.
Okres wiosny to moment, w którym wiele osób powraca do aktywności. Inni przygotowują się do pierwszych triathlonów, chcąc pracować nad formą. Pamiętaj, że „sport to zdrowie”, ale przed dużym wysiłkiem fizycznym warto przejść badania. Centrum Medyczne Adama wychodzi naprzeciw sportowcom, oferując najważniejsze badania trwające zaledwie 1 dzień. Taką możliwość daje Kompleksowa Analiza Zdrowia dla Aktywnych.
* Tekst powstał we współpracy z Centrum Medycznym Damiana
